Pfiew. Het is donderdagavond, morgen ben ik vrij. Ik nestel mij op de bank met een diepe zucht. Hè hè.

Een maand later
Op 17 maart ging ik weer voor het eerst los. Nadat ik 2 jaar weinig tot geen mensen live heb gezien, ga ik naar Matthijs gaat door in Ziggodome waar 15000 mensen zijn. Ik heb het gemist, de cultuur, de muziek, het entertainment. Maar al die mensen?

Al die mensen!
Ook de activiteiten op mijn werk zijn weer live. Ik moet er echt aan wennen. Hoe deed ik dat eerder? Een online evenement heeft geen badges, catering of locatie nodig. Teruggrijpen naar draaiboeken voor de coronaperiode. En een stemmetje in mijn hoofd zegt: 'is dit nou wel zo efficiënt, wat kost het veel tijd en geld'.  Maar gezellig toch al die mensen? Ik denk aan de column van Japke D. Je kunt jezelf niet muten of je beeld uitzetten als je live bent. Werkelijk... ik ben blij als ik een dagje mag thuiswerken!

Sociaal zijn
Vrienden, vriendinnen, familie... we zien elkaar weer in grote groepen. Ik ben het ontwend. Na een weekendje weg met vriendinnen word ik ziek. Geen griep, geen corona, maar gewoon te veel gedaan, gezien, te veel mensen in mijn aura.

Inhalen
In één week ga ik naar Nick & Simon, Racoon en Aladdin. Even twee jaar inhalen. Ik ben niet de enige. De dochters hebben ook hun weekenden volgepland, manlief is bijna elke avond aan het bridgen, naar een bandje of festivalletje. En een stemmetje in mijn hoofd zegt: 'Waarom weer alles volplannen? Wat is er mis met een avondje niks'.

Balans vinden
Dat wordt de grootste uitdaging de komende periode. Ik vind thuiswerken fijn als er uitzicht is op fysieke ontmoetingen. Ik vind het fijn om oude en nieuwe mensen te ontmoeten, maar niet ten koste van mijn energie. Online meetings kunnen super efficiënt  en effectief zijn. Ik wil bewust de keuze maken om te reizen naar een afspraak. Ik wil ook dat die keuze gerespecteerd wordt. Ik zoek naar digitale toepassingen om hybride te vergaderen. Reizen als je wilt, maar het hoeft niet.

Volhouden
Ik wil het volhouden. Mijn eigen keuzes maken, thuiswerken, minder reizen, online meetings omdat ze efficiënt zijn, sociaal zijn als ik er energie voor heb, en genieten van mijn eigen bubbeltje. Dat betekent wat tegengas geven, nee zeggen en blijven volhouden. Maar als ik ja zeg, dan ga ik er vol voor. 

Morgen word ik 59. Op 18 januari 1987 werd mijn moeder 59 jaar. Op 24 augustus 1987 overleed ze. Ik was toen 24.

Stop de tijd
Het zet mij aan het denken en het zet de tijd stil. Ik wentel mij in herinneringen. Ik pijnig mijn hersenen. Herinneringen vervagen. Mama is de basis van mijn zijn. Op mijn 19e verliet ik het ouderlijke huis, het volwassen leven lonkte. Met vallen en opstaan ben ik geworden wie ik ben. Dat kon ik alleen met de stevige basis die zowel papa als mama mij hebben meegegeven.

Sterke Indische vrouw
Lieve, bescheiden, lachende mama. Spil van de familie. Ik kan mij werkelijk niets slechts over haar herinneren. En geloof me; ik denk dat niemand iets slechts over en van haar weet.
Opgegroeid in Nederlands-Indie, in een warme familie. Met een Nederlandse vader en Indonesische moeder. Puber in de tweede wereldoorlog, jong volwassene in de bizarre Indonesische onafhankelijkheidsstrijd en als 29 jarige met mijn vader, mijn broer  (die toen 1 jaar was) en in verwachting van mijn zus op de boot als repatriant naar een land dat ze alleen kende uit boeken.

Niet klagen
Nu ik mij heb verdiept in de geschiedenis van mijn ouders, heb ik nog meer respect gekregen voor al die Indische Nederlanders. Mama en papa hebben zich tegenover ons nooit negatief uitgelaten over hun hachelijke situatie in en na de oorlog. Dat siert ze. Maar dat moet ook ongelooflijk eenzaam zijn geweest .

Stille kracht
Na tijdelijke huisvesting in Budel, Markelo en Deventer vestigen mijn ouders, broer en zus zich in Boskamp, gemeente Olst. Waar ik ben geboren. Ons huis was altijd vol mensen. Mijn mama was de stille verbindende kracht voor haar familie en haar schoonfamilie. Maar ook voor de buren, en onze vriendjes en vriendinnetjes. Iedereen was welkom. Een echt thuis vol warmte en eten.

Thuisloos
In mei 1987 hoorden we dat mama ernstig ziek was. In augustus moesten we haar laten gaan. Het leven ging door. Voor ons allemaal. We plakten onze gebroken harten.
We leerden ermee omgaan. De dood van mama was heel  ingrijpend, dat kon ik niet zomaar een plekje geven. En het is ook niet zomaar uit te wissen. Het is een onderdeel van mijn leven. Ik heb mij heel erg lang thuisloos gevoeld.

Dankjewel mama
24 jaar mocht ik in jouw leven zijn. Ik heb na een lange zoektocht mijn thuis gevonden. Met mijn man en dochters die jou niet kennen. Dat doet het meeste pijn. Dat je mijn trots en basis nooit hebt leren kennen. Ik houd de herinneringen levend. En je bent er altijd nog. In mijn hart en ziel. Ik koester je lieve giechel, je glimlach, je warme handen, je luisterende oor. En ik ben dankbaar dat je mij 59 jaar geleden op de wereld hebt gezet. 

Begin april  had ik het zwaar te pakken. De beeldschermdip. Al mijn energie ebte weg door het thuiswerken en mijn zorgen makende brein. Ik schreef daarover. En maakte er een item van op LinkedIn. Ik vond het eng om mij zo kwetsbaar op te stellen. Want tsja... dit was niet echt een power vrouw verhaal. Vond ik tenminste. Maar niets is minder waar. Ik voelde me al gesterkt door de ruimte die ik kreeg van mijn leidinggevende en mijn naaste collega's. Na publicatie heb ik zoveel lieve berichten gehad. Uit alle hoeken kwam aanbod voor een werkplek, een wandeling, een lunch, een praatje. Veel bijval en herkenning. Echt hartverwarmend. Dat deed en doet mij nog steeds goed.  Dankjulliewel!

De deur naar de buitenwereld staat op een kier
De buitenwereld lonkt weer. Ik ben 1 x in de week op een locatie die met mijn werk te maken heeft. Met echte mensen! Ik zing elke week, beperk mijn online meetings om rust te krijgen, ga weer naar de sportschool. Mijn energie komt langzamerhand terug. Inmiddels zijn mijn man en ik gedeeltelijk gevaccineerd, onze dochters volledig. Dat voelt veilig en langzamerhand gaat de wereld voor mij een beetje open.

Mensenschuw
Het doet wat met mij nu de wereld weer open gaat. Na de laatste versoepelingen krijg ik uitnodigingen voor fysieke bijeenkomsten.  Met meer dan 5 mensen! Ik schrik ervan, want 5 mensen was ongeveer het gemiddelde aantal mensen dat ik het afgelopen half jaar heb gezien. Ik vind meer dan 5 mensen gewoon eng. Niet omdat ik mij niet veilig voel, maar omdat ik het ontwend ben om mij buiten mijn bubbel te begeven. Hoe deed ik dat ook alweer? De netwerkende Renée die overal en altijd aanwezig is... langzaam opbouwen maar weer. 

Stapje voor stapje
Heerlijk om weer aan de slag te gaan, mijn brein doet het weer, ik merk dat ik nieuwe ideeën opdoe en projecten oppak.
En mij daar dan weer vol enthousiasme er op stort. Tsja. En dat gaat nog niet helemaal. Mijn lijf fluit mij terug. Mijn hoofd zit alweer in de "ik ben er weer' stand. Nou nee. Ik ben er bijna weer.  Bijna. Dus nog niet helemaal. Bleh. Geduld. Stapje voor stapje herstellen.

Gaat het al beter
In zo'n proces is het heel leerzaam om te zien hoe andere mensen met jou omgaan. En wat mijn eigen gedrag is. Je hebt de types "gaat het al beter met je'. Vol ongeduld willen ze van mij horen dat het beter met mij gaat omdat ze iets van mij of via mij gedaan willen krijgen. 

Ik ben mij er in deze 1,5  jaar thuiswerkperiode heel goed van bewust geworden dat ik geen cruciaal beroep heb. Als ik niet meteen reageer of actie onderneem, ontstaat er geen ramp. Ik neem er ruim de tijd voor om te reageren of actie te ondernemen. En soms is dan ineens het probleem opgelost. Die gedragsverandering bij mij houd ik er in!
Dan heb je de types 'ik heb het er niet over. Die weten dat ik niet in optimale doen ben, maar er niet over beginnen, want moeilijk moeilijk moeilijk. En dan voor mij gaan invullen. 'Ik heb je maar niet uitgenodigd, want ik denk dat dat te veel voor je is'. Hoe lief dit ook bedoeld is... ik kan echt heel goed mijn eigen keuzes maken.
En dan heb je  de gelijkgestemde types. Die aan 1 woord of  blik van mij genoeg hebben. Die niet negeren wat er met mij aan de hand is,  respecteren als ik geen energie heb en mij vooral in mijn waarde laten.

Ik weet waar ik ja tegen zeg
Ik ben er bijna. En als ik ergens ja tegen zeg, dan ga ik ervoor.  Ik heb zoveel lieve mensen om mij heen die op mij letten, voor mij zorgen en mij de rust en ruimte geven om alles te kunnen doen waar ik ja tegen zeg. Ik ben ongeduldig, maar herstellen heeft echt nog tijd nodig.

Het is al weer bijna 4 jaar geleden dat ik met lood in mijn schoenen als "zangeres"  kennis maakte met de meest muzikale man  die ik ooit heb ontmoet. Ook een Indo waardoor we wel meteen een culturele klik hadden.  Praten over je roots, over de muziek die Indo's aan het dansen krijgen.  Dat schept een band.
Bij hem is muziek maken met de paplepel ingegoten. Met zijn oom als voorbeeld al van jongs af aan en self made aan de slag met synthesizer en gitaar. Van jongs af aan in bandjes, dus veel podium ervaring. En een enorme database aan muziek in zijn hoofd.  Wat hij hoort, speelt hij na. En niet met zijn hoofd, maar met zijn hart.

Het is nooit goed
Iedere keer verbaas ik mij er over. Hij is nooit tevreden over zijn spel. Altijd bezig met verbetering en ontwikkeling. Dat betekent dat hij ook nooit tevreden is met mijn  zang.  Ik begrijp dat wel omdat ik sowieso in muziekervaring met 10-0  achter sta. Maar het daagt mij uit om me vast te bijten in melodielijnen van nummers die ik nog nooit gehoord heb en eindeloos te luisteren en te oefenen. Met zangles toonhoogtes bepalen. En bij ieder toontje dat ik 'out of tune' of niet in de maat ben, krijg ik een fronzende blik. Dezelfde blik die ik van mijn vader kreeg als ik - volgens zijn maatstaven - onder de maat had gepresteerd.

Het beste uit jezelf
Er is nog zo veel te leren. Niet stilstaan, maar je blijven ontwikkelen. Een nieuw nummer, een nieuwe app waaruit ineens een andere begeleiding komt. Een topmuzikant die tijd in mij wil steken om het beste uit mijzelf te halen. Het maakt mij onzeker. Iedere keer als we met elkaar spelen, voel ik de druk om te presteren. Maar als hij begint te spelen, probeer ik mijn hoofd los te laten en mijn hart te laten zingen. Maar weet je hoe moeilijk dat is als je nog maar pas begonnen bent met zingen? 

Tijdloos met je eigen kleur
Ons repertoire bestaat uit jazz-standards. Tijdloze nummers die door miljoenen muzikanten zijn gespeeld. Akoestisch, of met complete orkesten. Luisteren, luisteren, luisteren en dan proberen je eigen versie te maken. Vertrouwen hebben, durven, je eigen stem met mogelijkheden en onmogelijkheden kennen. Ik mis de ervaring. Ik mis die database aan muziek in mijn hoofd. Het is hard werken, maar het geeft zo'n voldoening als nummers beklijven, een heel klein beetje eigen worden. En het verveelt nooit. Het geeft zo veel energie. 

Strumming my pain
Zingen is los laten. Zodra hij met zijn gitaarspel begint, houd ik mijn adem in en probeer in de muziekflow te komen. Loslaten, de muziek voelen, de woorden vanzelf uit je mond laten komen; ik ga ervoor. Nooit te laat om te leren, 

Ruimte
Het bekruipt mij op een zondagavond. Een onbestemd gevoel, ik word er gewoon naar van. Alleen al de gedachte dat ik op maandagochtend weer achter mijn beeldscherm moet kruipen voor de zoveelste online meeting dit jaar. Hoeveel heb ik er gehad? Een jaar kijk ik elke werkdag naar mijn eigen hoofd. En naar hoofden van bekenden en onbekenden op mijn beeldscherm in een even groot hokje. Ik zucht. Ik ben moe in mijn hoofd. En besluit twee dagen vrij te nemen. Uitwaaien. Even rust en ruimte in mijn hoofd. Want dat blijft maar malen.

Toegeven
Ik meld mij af bij mijn collega’s. En niet de jolige toon dit keer van ‘ik neem een dagje vrij’, maar in mijn email beschrijf ik het buikpijngevoel. Ik krijg bijval, iedereen begrijpt het. Dat is fijn en geeft mij ruimte in mijn hoofd. Wat dat blijft maar malen.
Mijn collega adviseert mij om contact te leggen met de bedrijfsmaatschappelijk medewerker. En mijn leidinggevende geeft nadrukkelijk aan dat ik vanaf nu alle energievretende dingen naast mij moet leggen en alleen de ochtenden mijn laptop mag openen. Mijn hersenen maken overuren. ‘Dat ga ik toch niet doen’, ‘beetje overdreven zeg’, ‘even 2 dagen rust en dan gaat het vast wel goed’.  Ik kan heel goed mijzelf advies geven. Maar het werkt niet.

De batterij is op
De stemmetjes in mijn hoofd spreken elkaar steeds tegen. Hart en hoofd vechten met elkaar. Mijn hart wint dit keer. Ik luister naar mijn gevoel en neem de stap om advies te vragen aan de bedrijfsmaatschappelijk medewerker. Zij luistert, kijkt, laat me praten. Zij oppert om mij voor een gedeelte arbeidsongeschikt te melden. Maar liever: ‘duurzaam inzetbaar’. “Renée, ik weet dat je je werk leuk vindt, maar ik zie aan je dat de batterij op is. Geef jezelf de tijd om je batterij op te laden”.

Gevecht
En daar gaat dat hoofd weer. Verdorie, ik heb het goed, ik ben gezond, ik heb een huis, ik heb werk, ik heb lieve mensen om mij heen. Waarom ben ik niet gewoon dankbaar, waarom geniet ik niet van alles wat ik wel heb. Ik kan het niet, ik voel me somber en moe. Ik ken mezelf helemaal niet zo, ik kan mij zelf er niet toe zetten om alles van mij af te zetten, wat ik normaal heel goed kan. Hup…. weer verder. Nu niet. Ik sta stil, zoals het laatste jaar het leven ook een beetje stil stond.

Ontzorgen
Ik maak mij zorgen. Om manlief die ik het liefst opsluit met zijn astma, maar die door zijn werk toch mensen blijft zien. Ik kan niet wachten totdat hij gevaccineerd is, dat is oprecht een zorg minder. Ik maak mij zorgen om onze dochters, die hoewel ze het zo goed doen, zoveel niet hebben kunnen doen. Ik kan niet wachten totdat de universiteiten weer open gaan en dat zij met vaccinatiebewijs of niet kunnen genieten van festivals en vakanties.  Ik maak mij zorgen om mijn familie die ik mondjesmaat kan zien. Ik kan niet wachten totdat we – als we allen gevaccineerd zijn inclusief mijn 92-jarige vader- eindelijk die ballonvaart kunnen maken. Ik maak mij zorgen om de voortgang op mijn werk. Ik kan niet wachten totdat ik weer fysiek nieuwe mensen kan ontmoeten, die mij nieuwsgierig maken en mij uitdagen. Ik wil ontzorgen. Ik wil niet dat mijn brein aan de haal gaat met al die gedachtes. Daar gaan we weer. Ik wil mij geen zorgen maken, ik wil voor mensen zorgen.

​Zonder schuld en schaamte
Ga wandelen, ga de buitenlucht in. Blijf in beweging. Dat doe ik echt. Maar het geeft mij te weinig energie en het zet mijn hoofd niet stil. De maatschappelijk werkster geeft mee: ‘doe dingen die je energie geven, zonder schuld en schaamte’. Zonder schuld gaat mij aardig af, maar zonder schaamte? Daar moet ik aan werken. En dingen die mij energie geven? Ik moet ze weer vinden. De buitenlucht doet mij goed, alleen zijn doet mij goed, muziek doet mij goed.  Mijn hoofd krijg ik alleen stil als ik zing. Met zangles of met mijn muzikale maatje. Daar wint mijn hart ook. Mijn hart die wil zorgen voor de hele wereld. Maar laat ik eerst maar bij mijzelf beginnen. Zonder schuld en schaamte.